ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮಂದಾರ್ತಿ ಇತಿಹಾಸ

ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮಂದಾರ್ತಿ

ಕರಾವಳಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ದೇವಾಲಯ ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರ ಮಂದಾರ್ತಿ.ಇದು ಕೇವಲ ದೇವಾಲಯವಲ್ಲ, ಇತರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗಿಂತ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಇಲ್ಲಿ ದೇವಿಯ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತೆಯ ಕಥೆಯೇ ಒಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥಾನಕ. ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಭಕ್ತಿಯ, ಶಕ್ತಿಯ, ತಪಸ್ಸಿನ ಮತ್ತು ಶಾಪವಿಮೋಚನೆಯ ಒಂದು ಅಪೂರ್ವ ಕಥನವಾಗಿದೆ.

ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಕಾರ,
ಆಗಿನ ಕಾಲದ ನಾಗಲೋಕದ ರಾಜ ಶಂಖಚೂಡ, ಈತ ತನ್ನ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಿಂತನೆಯ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ. ಅವನಿಗೆ ಐದು ಸುಂದರ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಪುತ್ರಿಯರು ಇದ್ದರು — ದೇವರತಿ, ನಾಗರತಿ, ಚಾರುರತಿ, ಮಂದಾರತಿ ಮತ್ತು ನೀಲರತಿ. ಈ ಐದು ನಾಗಕನ್ಯೆಯರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಧ್ಯೇಯವನ್ನು ದೇವತಾ ಪುರುಷನಾದ ಶ್ರೀ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ವರಿಸಲಿಕ್ಕೆ ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಉದ್ದೇಶದಿಂದಾಗಿ ಐವರು ಕೈಲಾಸ ಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ನಂದಿ ದೇವರು ಅವರನ್ನು ತಡೆಯಲು ಮುಂದಾದನು.

ನಂದಿದೇವನ ಆಕ್ರೋಶ ಮತ್ತು ದೇವರ ಆದೇಶವನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದ ಕಾರಣ, ಅವನು ಶಾಪ ನೀಡಿದ. ಈ ಶಾಪದಿಂದಾಗಿ ಅವುಗಳು ಅಜಗಣೆಯ (ನಾಗಿಣಿ) ರೂಪದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಗೆ ಬಿದ್ದು, ಅನಾತರಿತರಾಗಿ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಾಡುತ್ತಿದ್ದವು.

ಈ ವೇಳೆಗೆ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಗಿರಿಧಾಮದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಘ್ರಪಾದ ಮಹರ್ಷಿ ಎಂಬ ಪರಮ ತಪಸ್ವಿಯೊಬ್ಬರು ತಪಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರು. ತನ್ನ ದಿವ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಈ ಐದು ನಾಗಕನ್ಯೆಗಳ ಕಥೆಯನ್ನೆಲ್ಲಾ ತಿಳಿದುಕೊಂಡರು. ಮಹರ್ಷಿಯು ಅವುಗಳಿಗೆ, “ಇಂದು ನಿಮ್ಮ ಶಾಪವು ಒಬ್ಬ ರಾಜವಂಶೀಯನಿಂದ ಮುಕ್ತಗೊಳ್ಳುವುದು” ಎಂದು ಆಶೀರ್ವಚನ ನೀಡಿದನು.

ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ, ಅವಂತಿ ದೇಶದ ರಾಜ ದೇವವರ್ಮನು ತನ್ನ ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಬಹಿಷ್ಕರಿಯಾಗಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ರೂಪ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡು ಬೆಟ್ಟಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನು ಈ ಐದು ನಾಗಕನ್ಯೆಗಳನ್ನ ಕಂಡು, ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಡಿದು ಪಶ್ಚಿಮದತ್ತ ಪ್ರಯಾಣ ಆರಂಭಿಸಿದನು. ಆದರೆ, ಅವು ಬಟ್ಟೆಯೊಳಗಿನಿಂದ ಜಾರಿ, ಸಮೀಪದ ಪುತ್ತಲಿನ (ಅಂಟುಪುತ್ತಲಿನ) ಬಳಿ ಬಿದ್ದವು. ಈ ಸ್ಥಳವೇ ಇಂದಿನ ಮಂದಾರ್ತಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಮಂದಾರತಿ ಎಂಬ ನಾಗಕನ್ಯೆಯು ನೆಲೆಯಾಗಿದ್ದಳು.

ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ನಾಗಕನ್ಯೆಗಳು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿ, ಹೆಮಾದ್ರಿ ನಾಡಿನ ರಾಜಾದಿತ್ಯನ ಪುತ್ರಿ ಜಲಜಾಕ್ಷಿಯವರು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿತು. ರಾಜನು ತಕ್ಷಣವೇ ಆಕೆಯನು ರಕ್ಷಿಸಿ, ಆಕೆಯ ತಂದೆ ರಾಜಾದಿತ್ಯನಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದನು. ಸಂತುಷ್ಟನಾದ ರಾಜ, ತನ್ನ ಪುತ್ರಿಯನ್ನ ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ವಿವಾಹವಾಗಿ ನೀಡಿ, ಹೆಮಾದ್ರಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನೇ ಅವನಿಗೆ ನೀಡಿದನು.

ಮಾಯೆಯ ಮತ್ತೊಂದು ಅದ್ಯಾಯ ಆರಂಭ:

ಸುಂದರ ರಾಣಿಯಾದ ಜಲಜಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ನೋಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಹಿಶಾಖ್ಯ ಎಂಬ ತಮಸ ಗುಣದ ದೈತ್ಯನಿಗೆ ಕಾಮೋತ್ಪತ್ತಿಯಾದವು. ಈ ಮಹಿಷನು, ತಪಸ್ವಿ ವ್ಯಾಘ್ರಪಾದಮುನಿಯು ಕಿರಾತಿಯೊಂದಿಗಿನ ಸಂಸರ್ಗದಿಂದ ಜನಿಸಿದ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ದೈತ್ಯ. ರಾಣಿಯ ನಿರಾಕರಣೆಗೆ ಕೋಪಗೊಂಡ ಅವನು ಆಕೆಯ ಮೇಲೆ ಹಲ್ಲೆ ಮಾಡಲು ಮುಂದಾದನು. ತನ್ನ ಪತಿಗೆ ಎಲ್ಲವನ್ನ ವಿವರಿಸಿದ ರಾಣಿ, ದೇವವರ್ಮನೊಂದಿಗೆ ಸುದೇವಮುನಿಯ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದಳು.

ಮಹಿಷನು ಇದರಿಂದ ಕ್ರುದ್ಧನಾಗಿ, ತನ್ನ ಸಹಾಯಕ ಮಹೋದರ ದೈತ್ಯನನ್ನು ಮುನಿಯ ಆಶ್ರಮದ ಮೇಲೆ ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಆದರೆ ಸುದೇವಮುನಿಯ ತಪೋಬಲದಿಂದ ಅಶಕ್ತ ಪುತ್ತಲು ಮೂಡಿತು. ಈ ಪುತ್ತಲು, ಮಹೋದರನ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ನುಂಗಿ ಹಾಕಿತು.

ಇದರಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ ಮಹಿಷನು ಸ್ವತಃ ಆಗಮಿಸಿ ಹೋರಾಟ ಆರಂಭಿಸಿದನು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಾಜ ದಂಪತಿ ಹಾಗೂ ಸುದೇವಮುನಿಯು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ತಕ್ಷಣವೇ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಿ ತನ್ನ ಭಯಾನಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಳಾಗಿ, ತನ್ನ ಭೂತಗಣಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿ, ಮಹಿಷ ಹಾಗೂ ಅವನ ಸೇನೆಯನ್ನ ಸಂಹಾರ ಮಾಡಲು ಆದೇಶಿಸಿದಳು.

ಕೈಲಾಸದಿಂದ ಧರೆಗಿಳಿದ ಪ್ರಮುಖ ಗಣಗಳು — ವೀರಭದ್ರ, ಹೇಗುಳಿ, ಕಲ್ಲುಕುಟ್ಟಿಗ ಮತ್ತು ಬೊಬ್ಬರ್ಯ. ಕೊನೆಗೆ ಮಹಿಷನು ಶರಣಾಗಿ, “ನನ್ನ ನಾಮಸ್ಮರಣೆಯೊಂದಿಗೆ ‘ಕೆಂಡ ಸೇವೆ’ ಮಾಡುವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಪುಣ್ಯ ಸಿಗಲಿ” ಎಂಬ ವರವನ್ನು ಬೇಡಿದನು.

ದೇವಿಯ ಈ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತೆಯ ನಂತರ, ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಸ್ವಾಮಿಯ ದರ್ಶನವಾಗಿ, ವರಾಹಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ದುರ್ಗಾಮಾತೆಯ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚನೆ ನೀಡಿದರು. ಆತನು ಅದನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿ, ಶ್ರದ್ಧಾಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಮಂದಾರ್ತಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡಿದರು.

ಮಂದಾರ್ತಿಯ ಮಹಿಮೆ

ಇಂದಿಗೂ ಕೂಡ, ಮಂದಾರ್ತಿ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಕೆಂಡ ಸೇವೆ, ಸರ್ಪಸಂಸ್ಕಾರ, ಆಶ್ಲೇಷ ಬಲಿ, ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಗಳು ಮುಂತಾದ ಸೇವೆಗಳಿಗಾಗಿ ಭಕ್ತರ ಆಕರ್ಷಣೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ದೇವಿಯ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತೆ, ತಪಸ್ಸಿನ ಶಕ್ತಿ, ರಾಜಕೀಯ ತ್ಯಾಗ, ದೈತ್ಯ ಸಂಹಾರ ಮತ್ತು ಶಾಪ ವಿಮೋಚನೆಯಾದಂತದ್ದು ಭಕ್ತರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯ ಜ್ಯೋತಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿದೆ.ಇದು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ಥಳವಲ್ಲ, ಇದು ನಮ್ಮ ಪುರಾತನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ದೇವಿ ಶಕ್ತಿಯ ಜೀವಂತ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.